Günümüzde geleneksel el sanatları alanında Bodrum hâlâ geçmişten beri gelen mirasını korur. Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Bodrum, yalnızca tarihi anlamda değil bu el sanatları ile de yaşayan bir mirastır. Medeniyetlerden izler taşıyan Bodrum geleneksel el sanatları arasında; iğne oyası, Bodrum bezi, dokumacılık, cam işleme, tahta oymacılığı, kalaycılık ve urgancılık gibi sayısız sanat vardır. Ustaların nesilden nesile bu sanatları aktarmasıyla, el sanatları, günümüze kadar ulaşır. Bodrum’a gelen ziyaretçiler bu sanatlara yoğun bir ilgi gösterir.
Bu yazı içinde Bodrum geleneksel el sanatları hakkında detaylı açıklamalar aşağıdaki başlıklarla yapılacaktır:
- İğne oyası
- Bodrum bezi
- Dokumacılık
- Cam işleme
- Tahta oymacılığı
- Kalaycılık
- Urgancılık
İğne Oyası
İğne oyası, tüm dünyada “Türk danteli” olarak bilinir. Tarihsel açıdan pamuk ve sentetik ipler kullanılarak iğne oyası yapılmıştır. Zor bir örgü çeşiti olmasıyla bilinir. Bodrum geleneksel el sanatları arasında öne çıkan iğne oyası; ustaların gül, lale ve karanfil gibi işlemelerle süs ve giysilerde kullanımlarına olanak tanır. Özellikle başörtülerinde iğne oyası oldukça meşhurdur.
Bodrum bezi
Geleneksel bodrum bezi, el dokumasıyla yapılan şal ve fular olarak kullanılabilen bezdir. Pamuklu olması, teri kısa sürede emmesi ve güzel bir his uyandırması nedeniyle yerel alanda oldukça yaygın bir kullanımı vardır. Bodrum’a gelen ziyaretçiler de tarihi Bodrum bezini satın alır.
Dokumacılık
Bodrum’da dokumacılık, yöreye özgü tekniklerle gerçekleştirilen faaliyetleri kapsar. Kilim dokuması yapılırken zeminde ince iple örgü örülür. Bu ince iple örülen zeminin üstüne kalın iplerle motifler yapılır. Motifler kabarık bir desen ve görünümdedir.
Cam İşleme
Medeniyetlerde kötülüklerden korunmak amacıyla birçok sembol yapılmış ve insanlar tarafından süs eşyası olarak taşınmıştır. Bu sembollerden biri olan nazar boncuğu, Bodrum’da cam işlemeciliğinde yapılan ürünlerden biridir. Özellikle Ege’de nazar boncuğu işlemeleriyle sıklıkla karşılaşmak mümkündür.
Tahta Oymacılığı
Tahta oymacılığı, Bodrum’daki birçok mimari yapıda görülebilen el sanatlarından biridir. Evlerin kapılarında, pencerelerde, dini yapılarda, sandıklarda, aynalarda ve tavanlarda bu oymacılık ile başarılı el sanatları üretilir.
Kalaycılık
Kalaylama, bakır işlemeciliğinin önemli bir parçasıdır. Bakır kaplarının kullanan kişiler, kapların sağlık açısından bir zararının olmaması için bazı zamanlarda kalaylama yaptırır. Bu işlem geleneksel el sanatları arasında yer alır ve yüzyıllardan beri aktarılır. İşlem aşamaları şunlardır:
- İlk önce tuz ruhu ve kumla bakır kap temizlenir.
- Ardından odun kömürünün ateşinde eritilmiş olan kalayla işlenir.
- Son aşamada ise pamukla silinerek kalaylama işlemi sonlanır.
- Bir süre bekletilen bakır kap ilk günkü hâline kavuşur.
Bodrum Geleneksel El Sanatları: Urgancılık
Liman kentlerinden biri olan Bodrum’da urgancılık önemli sanatlar arasındadır. Özellikle sağlam halatların yapımı ve işlenmesi, gemilerin karaya çekilmesinde ve hareket etmesinde önemli bir rol oynar. Bodrum’daki ustalar urganları kaliteli bir şekilde tarih boyunca işler. Fatih’in Haliç’e çektirdiği gemilerin Bodrum urganları ile çekildiği rivayet edilir.
Bodrum geleneksel el sanatları, Bodrum’un birçok medeniyete ev sahipliği yapmasının etkisiyle çeşitlilik gösterir. Bu çeşitlilik, yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeker. Hâlâ bu sanatların sürdürülmesi ve ustaların özenle işlerini gerçekleştirmesi hayranlık vericidir.
